Rajmund Skórzewski - hrabia na Radomicach
Tytuł hrabiowski to jeden z wyższych tytułów arystokratycznych. Wywodzi się jeszcze ze średniowiecza z Rzeszy Frankijskiej i Niemieckiej. Wówczas hrabiowie byli urzędnikami zarządzającymi okręgami – hrabstwami. Samo słowo wywodzi się z łacińskiego graffio od greckiego grapheus, czyli osoba uprawniona do udziału w zjeździe. Z czasem tytuł ten stał się dziedziczny i przerodził się w tytuł arystokratyczny wyższej szlachty. W Polsce przedrozbiorowej tytuły hrabiowskie były zakazane jako przeczące zasadzie równości szlacheckiej. Jednak od XVIII w. liczne rody uzyskiwały hrabiostwa od monarchów innych państw, zwłaszcza z terenu Rzeszy Niemieckiej.
Radomice, czyli Strzyżewo
Na północnym skraju powiatu wrzesińskiego, tuż przy granicy z powiatem gnieźnieńskim znajduje się niewielka wioska – Radomice. Miejsce praktycznie omijane we wszelkich publikacjach dotyczących ziemi wrzesińskiej. Jej historia wiąże się z historią pobliskiego Czerniejewa. Od samego początku związana była z dobrami rycerskimi i parafią czerniejewską. Stąd jej niedostrzeganie, może za wyjątkiem odkryć archeologicznych, potwierdzających osadnictwo z okresu kultury tardenuaskiej ze środkowej epoki kamiennej. Wracając do średniowiecza, trzeba podkreślić, że pierwotnie te tereny były własnością królewską. Dzisiejsza wieś Radomice aż do połowy XIX w. pozostawała główną częścią wsi o nazwie Strzyczewo, Strzyszewo lub Strzyżewo. Najstarsza wzmianka o Strzyżewie pochodzi z 1386 r., kiedy to król Władysław Jagiełło darował je oraz Czerniewo (Czerniejewo) i Rakowo wojewodzie kaliskiemu Sędziwojowi Pałuce z Szubina. Odtąd stale dzieliła losy dóbr czerniejewskich. W 1413 r. dokonano rozgraniczenia między Strzyżewem (dzisiejszymi Radomicami) a Sławęcinem (dzisiejszą Barczyzną). Do Strzyżewa przydzielono całą połać tzw. lasu sławęcińskiego (czyli czerniejewskiego). Od 1426 r. ród Górków władał częścią dóbr, a od końca XV w. całością klucza czerniejewskiego. W 1521 r. zanotowano, iż mieszkańcy Strzyżewa składają plebanowi w Czerniejewie z każdego łanu kmiecego po dwa korce owsa i pszenicy. W 1580 r. na wieś składało się 7,5 łanów kmiecych i 1 sołtysi, w 1618-1620 r. były tylko 4 łany uprawne. W 1594 r. poprzez ożenek Piotra Czarnkowskiego z Barbarą z Górków dobra przeszły do rodziny Czarnkowskich herbu Nałęcz. Jednak już w 1640 r. dziedziczył tutaj Łukasz Opaliński, wojewoda poznański. W 1726 r. majątek przeszedł na własność rodziny Radomickich. Jednak jak wskazują źródła, dóbr tych nigdy nie sprzedawano, czyli musiały przechodzić drogą koligacji rodzinnych. To w połowie XVIII w. Władysław Radomicki w jednej ze wsi w kluczu czerniejewskim, w Strzyżewie, wybudował dwór myśliwski, dokąd udawał się na rozpoczynanie polowań w ostępach lasu sławęcińskiego i na wypoczynek. Od jego osoby miejsce to zaczęto pospolicie nazywać Radomicami. W latach 60. XIX w. po uwłaszczeniu części chłopskiej Strzyżewa (po wschodniej stronie rzeki Wrześnicy), część pozostałą przy majątku dworskim nazwano urzędowo Radomicami. Strzyżewo określono mianem Strzyżewa Czerniejewskiego dla odróżnienia od miejscowości o takiej samej nazwie: Strzyżewa Witkowskiego (pod Witkowem) i Strzyżewa Kościelnego (pod Gnieznem).
Radomice - nieistniejący już dwór z XIX w.
Graf von Radomice
Córka Władysława Radomickiego, Jadwiga, wyszła za mąż za Leona Koźmińskiego. Córka tej pary, Marianna, poślubiła ok. 1770 r. generała Jana Lipskiego. Za jego czasów majętność czerniejewska przeżywała rozkwit. To on wybudował wspaniały barokowo-klasycystyczny zespół pałacowy. W 1800 r. dokonał cesji majątku na rzecz syna Józefa Lipskiego, który w 1803 r. powrócił do kraju. Józef Skórzewski z Nekli 15 października 1823 r. ożenił się z Heleną Lipską, córką generała Jana Lipskiego. W wyniku tego w 1824 r. doszło do połączenia zespołu dóbr nekielskich i czerniejewskich. Rezydencją dziedziców stał się pałac w Czerniejewie. Józef miał z Heleną pięcioro dzieci: Rajmunda, Hilarego, Ignacego, Antoniego i Józefa. Najstarszy syn Rajmund Skórzewski urodził się w 1791 r. Ukończył Uniwersytet Wileński, gdzie doktoryzował się z filozofii. Ożenił się z Marianną Lipską, córką Józefa Lipskiego, swoją kuzynką. Przyczynił się do znacznego rozwoju majętności nekielskiej i czerniejewskiej. Założył w lesie pod Neklą nowy folwark, który nazwał od swojego imienia Rajmundowem. Brał aktywny udział w Wiośnie Ludów 1848 r., organizując komitet narodowy w Czerniejewie.
Podczas koronacji Fryderyka Wilhelma IV w Berlinie w 1840 r. Rajmund Skórzewski otrzymał pruski tytuł hrabiowski związany z majątkiem Radomice (Graf Skorzewski-Radomice), który dziedziczony był według zasady pierworództwa. Z majętności Skórzewscy utworzyli ordynację radomicko-czerniejewską. Prawne przygotowania do tego trwały od 1846 r., a zakończyły się podpisaniem fidei commisum (w wiarygodne ręce oddaję – zapis powierzania majątku) w 1855 r. Od 1869 r. każdemu ordynatowi przysługiwało miejsce w Pruskiej Izbie Panów. Założycielem i I ordynatem na Radomicach-Czerniejewie był Rajmund hrabia Skórzewski. Po nim II ordynatem został jego syn Zygmunt, III wnuk Włodzimierz, zaś ostatnim IV, prawnuk, syn Witolda – Zygmunt.
Rajmund w Radomicach w miejscu dworu myśliwskiego Radomickich wystawił dwór murowany. Był to budynek parterowy, nakryty dwuspadowym dachem, ze zwieńczoną trójkątnie wystawką na osi. Wejście poprzedzał murowany ganek z dwuspadowym daszkiem. Obiekt w 1998 r. został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 2643/A. Nie ma jak na razie szczęścia. Po zgodzie wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na rozbiórkę, pod warunkiem odbudowy w dawnej formie, został rozebrany i do dziś nieodbudowany. Na miejscu straszą jedynie resztki fundamentów i fragment ganku.
Herb rodziny Skórzewskich - Drogosław z koroną hrabiowską, kościół św. Jana Chrzciciela w Czerniejewie
Radomice w powiecie wrzesińskim
Jak Radomice trafiły do powiatu wrzesińskiego? Przez cały okres Polski przedrozbiorowej i Księstwa Warszawskiego należały do powiatu gnieźnieńskiego. Po 1815 r. wraz z całym powiatem były częścią rejencji bydgoskiej w Wielkim Księstwie Poznańskim, później prowincji poznańskiej. Należały najpierw do wójtostwa, a później do obwodu komisarycznego w Czerniejewie. W 1886 r. przeprowadzono reformę administracyjną. Z południowej części powiatu gnieźnieńskiego utworzono powiat witkowski, który rozciągał się od Wierzyc i Imielna na zachodzie po Szydłowo i Anastazewo na wschodzie. Na terenie tego powiatu znalazły się wszystkie majątki wchodzące do klucza czerniejewskiego (w tym z terenu dzisiejszego powiatu: Barczyzna, Radomice, Strzyżewo, Noskowo). W 1927 r. z powodu nierentowności utrzymywania powiatu witkowskiego jednostka ta została zlikwidowana. Tereny byłego powiatu witkowskiego zostały przydzielone do powiatu gnieźnieńskiego (większość) i powiatu wrzesińskiego (46 km2). Pod Wrześnię przydzielono m.in. gromadę Barczyzna, do której należały Radomice i Strzyżewo (Czerniejewskie), wraz z lasem (dawniej zwanym sławęcińskim), czyli obręby leśnictw Radomice (Noskowo), Czerniejewo i Starzenina. Jednak mieszkańcy tych miejscowości nie byli zadowoleni z faktu przyłączenia do powiatu wrzesińskiego. Mimo iż bliżej im do Wrześni niż Gniezna, zabiegali o to, aby ich miejscowości przyłączyć do powiatu gnieźnieńskiego, tak jak miasteczko Czerniejewo. Argumentami były oczywiście przynależność do majątku oraz parafii w Czerniejewie, posyłanie dzieci do szkoły bądź załatwianie tam najpotrzebniejszych zakupów. Radomice i Strzyżewo (Czerniejewskie) pozostawiono jednak w powiecie wrzesińskim. Hrabia Zygmunt Skórzewski, syn Witolda, usilnie starał się, aby chociaż w jednym powiecie znalazły się jego lasy. Udało mu się to w 1939 r. Na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów ws. zmian granic powiatów w województwie poznańskim z 24 marca 1939 r. z gromady Barczyzna, obręb Radomice, gmina wiejska Września-północ w powiecie wrzesińskim wyłączono parcele leśne o obszarze 11,80 ha (czyli leśnictwa Radomice (Noskowo, Czerniejewo i Starzenina) i przyłączono je do gromady Czerniejewo w powiecie gnieźnieńskim. W zamian do Radomic przyłączono z gminy Czerniejewo niewielkie skrawki pól z Czerniejewa (razem 7,7 ha). Tak ustalona granica funkcjonuje w zasadzie bez zmian do dziś. Zauważalna jest nie przez znak z napisem gmina Września i herbem, który stoi o 700 m od granicy, lecz dzięki rodzajowi nawierzchni jezdni na drodze z Czerniejewa do Wrześni, tuż na granicy tego pierwszego miasteczka. Z kolei mieszkańcy Pakszynka (dawnej Pakszyn Nowy), położonego bliżej Marzenina, w 1983 r. wystarali się, aby ich wioskę przenieść do gminy Czerniejewo. Tutaj argumentem była budowa sieci wodociągowej. Tak też uczyniono i wioska ta niewielkim klinikiem wcina się w powiat wrzesiński. Przy okazji zlikwidowano Strzyżewu przymiotnik Czerniejewskie, gdyż znajduje się ono w gminie Września. Natomiast Radomice i Strzyżewo pozostały jako osobne wioski. Tworzą razem z Noskowem jedno sołectwo.
Sebastian Mazurkiewicz