Utworzony w 1995 r. dla ochrony środowiska przyrodniczego, swoistych cech krajobrazu dolinnego, zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych miejsc lęgowych ptaków, a także zabezpieczenia wartości historycznych i kulturowych. Park zajmuje 13 428 ha powierzchni na obszarach gmin Golina i Rzgów (powiat koniński), Lądek i Zagórów (powiat słupecki) oraz Pyzdry (powiat wrzesiński).

Chroni on krajobraz szerokiego dna Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, powstałej w wyniku cofania się lądolodu, w której ponad połowę powierzchni parku zajmują łąki i pastwiska. Lasy to ok. 10 % powierzchni, są to głównie łęgi wierzbowe, łęgi z topolą białą oraz olsy porzeczkowe (łęgi to drzewa rosnące nad rzekami czy potokami na żyznym mule). Warta pozostawiła w dnie pradoliny liczne starorzecza (jeziora leżące na dnie dolin rzecznych), okresowo podczas wezbrań napełniane wodą. Większość powierzchni parku to tereny otwarte, głównie łąki, wilgotne pastwiska, podmokłe nieużytki. Ich gospodarcze wykorzystanie hamuje naturalną sukcesję (czyli następstwo gatunków) roślin, co ma znaczenie dla utrzymania tego obszaru. Niepowtarzalne zbiorowiska typu dolinnego wytworzyły się właśnie w wyniku koszenia łąk lub użytkowania ich jako pastwisk.
Ekosystem dna doliny, a zwłaszcza bogactwo roślinności i cykliczne wylewy rzeki, bardzo wpłynęły na kształtowanie warunków sprzyjających obecności ptaków. Dzięki temu ten odcinek doliny Warty uznany został za ostoję ptaków wodno-błotnych, i to o randze międzynarodowej. Na terenie parku naliczono ich 230 gatunków, z czego ponad 150 to ptaki lęgowe. Dużą wartość przyrodniczą parku podkreśla również ok. 1 070 gatunków roślin naczyniowych rosnących na jego terenie. Znajduje się wśród nich 57 gatunków prawnie chronionych (m.in. widłaki, sasanki, storczyki, grzybienie białe). Różnorodne siedliska doliny spowodowały, że wykształciło się tu aż 230 zespołów roślinnych. Osobliwością są skupienia rzadkich roślin solniskowych (halofitów) przystosowanych do mocno zasolonego podłoża, powstające w sąsiedztwie słonych źródeł w okolicach Pyzdr, Białobrzegu i Wrąbczynka, m.in.: świbka morska, sitowiec nadmorski, muchotrzew solniskowy, mlecznik nadmorski.